Ντο Ρε Μι….

Από που προέρχονται οι νότες του πενταγράμμου
Ντο, Ρε, Μι, Φα, Σολ, Λα, Σι
που αντικατέστησαν τις βυζαντινές νότες
Πα, Βου, Γα, Δη, Κε, Ζω, Νη…

 

Τον 16ο αιώνα, ο Γκουίντο Ντ’ Αρέτσο, ένας μοναχός της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, έγραφε συνεχώς ψαλμωδίες και ύμνους για να τιμήσει τον Θεό και διάφορους Αγίους. Ήθελε να τους ευχαριστήσει για το πολύτιμο δώρο της ζωής και για την καθοδήγηση στον ίσιο δρόμο, μακριά από την αμαρτία και τη διαφθορά.
Ένας από τους πολλούς ύμνους που έγραψε, αφορούσε τον Άγιο Ιωάννη. Η πρώτη στροφή έγραφε στα λατινικά:

«Ut queant laxis, resonare fibris mira gestorum famuli tuorum solve polluti la bii reatum Sancte Iohannes».

Δηλαδή, «για να μπορέσουν οι υπηρέτες σου, να τιμήσουν με δυνατές φωνές τις θαυμαστές σου πράξεις, εξάλειψε την αμαρτία από τα ακάθαρτα χείλη τους, ω Άγιε Ιωάννη».

Ο μοναχός σκέφτηκε να δώσει νέες ονομασίες στις βυζαντινές νότες «Πα, Βου, Γα, Δη, Κε, Ζω, Νη», που υπήρχαν εκείνη την εποχή. Πήρε την πρώτη συλλαβή από κάθε πρώτη λέξη του ύμνου και δημιούργησε την κλίμακα «Ut, Re, Mi, Fa, Sol, La, Si». Ut queant laxis Resonare fibris Mira gestorum Famuli tuorum Solve polluti La bii reatum Sancte Iohannes (από τα αρχικά του ονόματος του Αγίου Ιωάννη)

Η αντικατάσταση του «Ut» από τη νότα «Do»
Οι μοναχοί και ο Ντ’Αρέτσο ενθουσιάστηκαν με το αποτέλεσμα, ωστόσο υπήρχε ενδοιασμός για το φθόγγο «Ut». Όπως έλεγε ο Ντ’Αρέτσο, δεν ηχούσε όμορφα, χαλούσε την αρμονία και ήταν δύσχρηστο. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να αντικατασταθεί το «Ut» και να καθιερωθεί η νότα «Do», η οποία προερχόταν από τη φράση «Dominus Dei», που αποτελούσε την αρχή κάθε προσευχής των μοναχών και σημαίνει «Κύριος ο Θεός».

Στη συνέχεια όμως, εντοπίστηκε ακόμη ένα πρόβλημα. Δεν θα έπρεπε να υπάρχουν νότες με το ίδιο σύμφωνο μπροστά, διότι θα δημιουργούνταν σύγχυση. Έτσι, η νότα «Si» μετονομάστηκε σε «Ti» και χρησιμοποιήθηκε για αρκετό χρονικό διάστημα, αν και σε ξένες παρτιτούρες συναντάται ακόμη….


Tα ασυνάρτητα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς

Έχετε προσέξει ότι τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς είναι λίγο … ασυνάρτητα ;

Όσο και αν προσπαθήσετε δεν βγαίνει νόημα μεταξύ των στίχων –
για να θυμηθούμε τα Κάλαντα :

Αρχιμηνιά κι Αρχιχρονιά
Ψηλή μου δεντρολιβανιά (*)
Κι αρχή καλός μας χρόνος
Εκκλησιά με τα’ άγιο θόλος (*)
Άγιος Βασίλης έρχεται
Και δε μας καταδέχεται (*)
Από την Καισαρεία
Συ είσ’ αρχόντισσα κυρία (*)
Βαστάει πένα και χαρτί
Ζαχαροκάντυο ζυμωτή (*)
Χαρτί-χαρτί και καλαμάρι
Δες και με το παλικάρι (*)

Ας δούμε λοιπόν πώς εξηγείται η ασυναρτησία … Η ιστορία μας διαδραματίζεται στο Βυζάντιο. Σε εκείνα τα χρόνια οι φτωχοί και χαμηλών στρωμάτων άνθρωποι δεν είχαν το δικαίωμα να μιλούν στους αριστοκράτες παρά μόνο σε γιορτές όπου μπορούσαν να τους απευθύνουν ευχές.

Κάποιος νεαρός λοιπόν, ταπεινής καταγωγής, ήταν ερωτευμένος με μια αρχοντοπούλα. Επειδή δεν ήταν κοινωνικά αποδεκτό να την πλησιάσει παρά μόνο σε περίοδο εορτών για να της απευθύνει ευχές, αποφάσισε ανάμεσα στα κάλαντα του Μεγάλου Βασιλείου να εντάξει και ένα ερωτικό ποίημα που είχε συνθέσει !
Αρχίζει λοιπόν και βάζει ενδιάμεσους στίχους (αυτούς με τα αστεράκια). Με αυτόν τον τρόπο και τα κάλαντα θα έλεγε ακολουθώντας τους κοινωνικούς κανόνες αλλά ταυτόχρονα θα παίνευε την καλή του … !!!

Την αποκαλεί ψηλή, σαν δεντρολιβανιά.

Επειδή φορούσε ένα από τα ψηλά τα κωνικά καπέλα με το τούλι στην κορυφή, την παρομοιάζει με Εκκλησιά με το Άγιο θόλος (θόλος εκκλησίας).

Της λέει ότι δεν τον καταδέχεται (ο Άη Βασίλης δεν έχει να κάνει!) γιατί είναι αρχόντισσα κυρία.

Τέλος κλείνει με τις γαλιφιές !!! Την λέει ζαχαροκάντυο ζυμωτή, δηλαδή φτιαγμένη από ζάχαρη (γλυκιά μου) και την παρακαλεί να του ρίξει μια ματιά.
Έτσι λοιπόν αυτά τα παράδοξα Κάλαντα πέρασαν από γενιά σε γενιά και έγιναν τα πιο διαδεδομένα σε όλο τον ελληνικό χώρο … !!!

Για τον Ρούντολφ

Ο Ρούντολφ ΔΕΝ είναι ελαφάκι !!! Ταρανδάκι είναι !!!

Τα ονόματα των (αρχικά) 8 ιπτάμενων ταράνδων που οδηγούν το έλκηθρο του Άη Βασίλη είναι Ντάσερ, Ντάνσερ, Πράσνερ, Βίξεν, Κόμετ, Κιούμπιτ, Ντόνερ και Μπλίτζεν.
Ο Ρούντολφ, ο τάρανδος με την κόκκινη μύτη, προστέθηκε το 1939 με βάση μια ιστορία του Robert L. May.

Ήταν το έτος 1939, όταν οι υπεύθυνοι της εταιρείας Montgomery Ward αλυσίδας πολυκαταστημάτων, αποφάσισαν να βρουν ένα τρόπο για να κερδίσουν περισσότερα χρήματα, από τις πωλήσεις των βιβλίων ζωγραφικής. Έτσι, σκέφτηκαν να φτιάξουν το δικό τους.

Ο Robert L. May, που εργαζόταν ως κειμενογράφος στην εταιρεία, ήταν γνωστός στους συναδέλφους του γιατί ήταν πολύ καλός στο να γράφει στιχάκια και ιστορίες για παιδιά. Επιλέχτηκε λοιπόν για να γράψει μια χριστουγεννιάτικη ιστορία, η οποία θα χρησίμευε ως διαφημιστική προώθηση για τα βιβλία ζωγραφικής που εισήγαγε η εταιρεία.

Ο May στα νιάτα του ήταν πολύ μικροκαμωμένος και πολλά παιδιά τον πείραζαν γι’ αυτό. Έτσι αποφάσισε να κάνει μια ιστορία σαν αυτή του ασχημόπαπου που έγινε κύκνος. Καθώς έγραφε την ιστορία του, δοκίμασε διάφορες εκδοχές της με την τετράχρονη κόρη του Barbara, μέχρι να καταλήξουν μαζί σε μια που θεωρούσαν και οι δύο ικανοποιητική.

Τότε, την παρουσίασε και στο αφεντικό του, στον οποίο δεν άρεσε αρχικά καθώς πίστευε ότι ένας τάρανδος με κόκκινη μύτη υποδήλωνε ότι έπινε αλκοόλ.

Όταν όμως είδε και τα σκίτσα που σχεδίασε ο Denver Gillen, που εργαζόταν στο δημιουργικό τμήμα της Montgomery Ward, αποφάσισε να δώσει την έγκρισή του.

Τον πρώτο χρόνο ο «Τάρανδος Ρούντολφ με την Κόκκινη Μύτη» πούλησε περίπου 2,4 εκατομμύρια αντίτυπα. Μέχρι το 1946 πάνω από 6 εκατομμύρια αντίτυπα της ιστορίας είχαν διανεμηθεί από την εταιρεία, αριθμός πολύ εντυπωσιακός, δεδομένου ότι δεν εκτυπώθηκε κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

Μετά τον πόλεμο, η ζήτηση για την ιστορία του συμπαθέστατου ταράνδου εκτινάχτηκε στα ύψη, με τη μεγαλύτερη ώθηση να δίνεται αφότου ο κουνιάδος του May και ραδιοφωνικός παραγωγός Johnny Marks, δημιούργησε και την μουσική εκδοχή της παιδικής ιστορίας.

Το τραγούδησε για πρώτη φορά ο Harry Brannon το 1948, όμως το παιδικό τραγουδάκι έγινε διάσημο όταν το είπε ο Gene Autry το 1949, πουλώντας 2,5 εκατομμύρια αντίτυπα μόνο εκείνη τη χρονιά.

Παρά το γεγονός ότι ο May ήταν ο δημιουργός της ιστορίας του Ρούντολφ, ο οποίος έγινε εξωφρενικά δημοφιλής, τα πνευματικά δικαιώματα ανήκαν στην Montgomery Ward. Σε μια κίνηση εξαιρετικά σπάνια για τον επιχειρηματικό χώρο, η εταιρεία αποφάσισε το 1947 να μεταφέρει τα πνευματικά δικαιώματα στον δημιουργό, χωρίς καμία δέσμευση.

Εκείνη την εποχή ο May ήταν βυθισμένος στα χρέη, με τους ιατρικούς λογαριασμούς να τρέχουν εξαιτίας μιας ανίατης ασθένειας από την οποία έπασχε η σύζυγός του.

Με το που πήρε τα πνευματικά δικαιώματα της ιστορίας του, κατάφερε να ξεχρεώσει και μέσα σε λίγα χρόνια ήταν σε θέση να παραιτηθεί από την εταιρεία, παρότι μια δεκαετία μετά επέστρεψε και δούλεψε ξανά γι’ αυτήν μέχρι τη συνταξιοδότησή του το 1971.

Την μεταφορά στα Ελληνικά έκανε η Μάρθα Λογοθέτου με λάθος τρόπο μια που δεν αναφέρει καν την ιστορία του Ρούντολφ, αλλά αλλάζοντας και το ίδιο το ζώο, αφού ο Ρούντολφ δεν είναι ελάφι, αλλά τάρανδος.

Διορθωμένη μεταφορά χρησιμοποιώντας κάποια από τα λόγια της Μ. Λογοθέτου αλλά αλλάζοντας τα πολύ βασικά σημεία αναφέροντας την ιστορία όπως την λέει το πρωτότυπο τραγούδι και επαναφέροντας τον Ρούντολφ ως ταρανδάκι, έκανε ο συνθέτης, Πρόδρομος Μακρίδης.

Ρούντολφ

Είναι ο Ντάσερ κι ο Ντάνσερ ο Πράσερ κι ο Βίξεν
Ο Κόμετ κι ο Κιούμπιτ ο Ντόνερ κι ο Μπλίτζεν
Μα ο τάρανδος αυτός είναι απ’ όλους ο πιο αγαπητός

Ο Ρούντολφ το ταρανδάκι έχει μύτη αστραφτερή
Σαν έρθει το βραδάκι Μοιάζει να ’ναι φωτεινή

Οι φίλοι του «λαμπάκι» τον φωνάζουν και γελούν
Τη μύτη του στο χιόνι κρύβει όταν του μιλούν

Όμως μια πρωτοχρονιά Είπε ο Αι Βασίλης
«η ομίχλη είναι πυκνή… Ρούντολφ οδηγείς εσύ»

Οι τάρανδοι οι άλλοι κατεβάσανε τα’ αυτιά
Τώρα απαλή σαν χάδι είναι όλων η ματιά

Από τότε και κάθε καινούρια χρονιά
Του έλκηθρου πρώτος τραβά τα σχοινιά
Ο Ρούντολφ οδηγεί τον Αι Βασίλη στη γη…!

Ο Ρούντολφ το ταρανδάκι έχει μύτη αστραφτερή
Σαν έρθει το βραδάκι μοιάζει να ’ναι φωτεινή

Ο Ρούντολφ το ταρανδάκι