Σταχτοπούτα…
Με αφορμή μια συζήτηση που είχα, αλλά και των μαθημάτων μου στα παιδαγωγικά για τα παραμύθια, τους τίτλους τους και τις ιστορίες τους, έκανα μια έρευνα σχετικώς με το από που προέρχεται το «Σταχτοπούτα». Βρήκα πολλά, τα βασικότερα των οποίων παραθέτω παρακάτω, σε ένα αρκετά σύντομο πλην όμως κατατοπιστικό κείμενο.
Η Σταχτοπούτα, ή στο πρωτότυπο Zezolla, είναι ένα Ιταλικό παραμύθι που πρωτοεκδόθηκε το 1634 από τον Glambattista Basile.
Αργότερα, το 1697, ο Σαρλ Περώ το συμπεριέλαβε στην συλλογή Contes ως Cenrdillon (Σoντγγιγιόν), αλλά έγινε γνωστό στο ευρύ κοινό από τους αδελφούς Γκριμ το 1812.
Η ηρωίδα είναι η Cenrdillon, το όνομα τις οποίας προέρχεται από την λέξη στάχτη (cendres) και μεταφέρθηκε σε όνομα “Cenrdillon” που ελεύθερα θα μπορούσε να μεταφραστεί ως «Σταχτούλα», αν και δεν έχει καν θηλυκή κατάληξη. Η λέξη Cenrdillon δεν είναι σύνθετη και εκτός από το ότι προέρχεται από το «στάχτη», είναι απλώς το όνομα της ηρωίδας της ιστορίας και δεν σημαίνει τίποτα άλλο…!
Η ιστορία έχει περάσει από πολλές παραλλαγές. Στο πρωτότυπο, η Zezolla ήταν η κόρη ενός χήρου πρίγκιπα και δεν είχε νεραϊδονονά. Οι περισσότερες όμως βασίζονται στην ιστορία της κόρης ενός πλούσιου έμπορου, την μητριά και τις ετεροθαλείς αδελφές της, που για να την υποβιβάζουν, την μετατρέπουν σε υπηρέτρια τους. Όταν ανακοινώνεται ένας μεγάλος χορός στο παλάτι, δεν την αφήνουν να πάει. Όμως η νεραϊδονονά της με μαγικό τρόπο της δίνει ένα υπέροχο φόρεμα, άμαξα και γυάλινα γοβάκια.
Στον χορό εντυπωσιάζει τον πρίγκιπα με την ομορφιά και τους τρόπους της όμως μετά τον χορό δεν μπορεί να την βρει. Το μόνο στοιχείο που έχει είναι το ένα από τα δύο γυάλινα γοβάκια το οποίο έχασε η ηρωίδα φεύγοντας από το παλάτι.
Σε μία εκστρατεία προκειμένου να την βρει, δοκιμάζει το γοβάκι σε όλες τις κοπέλες, καταλήγοντας τελικώς στην Cenrdillon την οποία στο τέλος παντρεύεται.
Στην έκδοση των Γκριμ , ο χορός κρατούσε τρείς μέρες, όπου την τελευταία η Cenrdillon έχασε το γοβάκι της γιατί κόλλησε σε πίσσα που είχε βάλει ο πρίγκιπας στα σκαλοπάτια για να μην την χάσει όπως τις προηγούμενες βραδιές.
Η πρώτη φορά που το παραμύθι μεταφέρεται στα Ελληνικά είναι το 1832 σε κάποιο γερμανικό έντυπο.
Το όνομα μάλιστα της ηρωίδας ήταν Σταχταρίτσα, ή Σταχτομάρω όπου για να την υποβιβάσουν ακόμα περισσότερο, οι αδελφές της την έλεγαν Σταχτοπούτα, από την στάχτη και το πουτί, το οποίο στην λαογραφική αργκό είναι το αιδοίο.
Το παραμύθι της Cenrdillon, μεταφέρθηκε στην μεγάλη οθόνη από τον
W. Disney το 1950 με κινούμενα σχέδια και με τον τίτλο Cinderella, σύνθετη πάλι ονομασία από το Στάχτη και το Έλλα που δίνουν ως όνομα στην Ηρωίδα, όταν μεταφέρθηκε στα αγγλικά.
Το παραμύθι δεν άφησε αδιάφορους και σπουδαίους συνθέτες που μετέφεραν την ιστορία σε μπαλέτο, όπως οι Σεργκέι Προκόφιεφ και Γιόχαν Στράους) αλλά και σε όπερα όπως ο Τζιοακίνο Ροσσίνι.
Σε πολλές εκδοχές του, το παραμύθι είναι πολύ άγριο και βίαιο, όπως και πολλά άλλα παραμύθια, μια που συνήθως αυτές οι ιστορίες λέγονταν σε συναθροίσεις ενηλίκων. Δεν θα επεκταθώ σε αυτό, μια που εύκολα όποιον ενδιαφέρει, μπορεί να βρει σχετικά κείμενα.
Για τις παραπάνω πληροφορίες έκανα την έρευνά μου στο ίντερνετ, αλλά και σε γαλλικές εγκυκλοπαίδειες, ευχαριστώ την παιδική μου φίλη Μαρία Ασπριώτη για την βοήθειά της.
Επίσης ευχαριστώ την Χριστίνα Λαμπρίδη, καθηγήτρια Γαλλικής Φιλολογίας για τις πολύτιμες πληροφορίες της, την οποία γνώρισα μέσω της φίλης μου Ελπίδας Φόνσου.
Η εικόνα είναι από την ταινία κινουμένων σχεδίων της Disney.