Από που προέρχονται οι νότες του πενταγράμμου
Ντο, Ρε, Μι, Φα, Σολ, Λα, Σι
που αντικατέστησαν τις βυζαντινές νότες
Πα, Βου, Γα, Δη, Κε, Ζω, Νη…

Τον 16ο αιώνα, ο Γκουίντο Ντ’ Αρέτσο, ένας μοναχός της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, έγραφε συνεχώς ψαλμωδίες και ύμνους για να τιμήσει τον Θεό και διάφορους Αγίους. Ήθελε να τους ευχαριστήσει για το πολύτιμο δώρο της ζωής και για την καθοδήγηση στον ίσιο δρόμο, μακριά από την αμαρτία και τη διαφθορά.
Ένας από τους πολλούς ύμνους που έγραψε, αφορούσε τον Άγιο Ιωάννη. Η πρώτη στροφή έγραφε στα λατινικά:

«Ut queant laxis, resonare fibris mira gestorum famuli tuorum solve polluti la bii reatum Sancte Iohannes».

Δηλαδή, «για να μπορέσουν οι υπηρέτες σου, να τιμήσουν με δυνατές φωνές τις θαυμαστές σου πράξεις, εξάλειψε την αμαρτία από τα ακάθαρτα χείλη τους, ω Άγιε Ιωάννη».

Ο μοναχός σκέφτηκε να δώσει νέες ονομασίες στις βυζαντινές νότες «Πα, Βου, Γα, Δη, Κε, Ζω, Νη», που υπήρχαν εκείνη την εποχή. Πήρε την πρώτη συλλαβή από κάθε πρώτη λέξη του ύμνου και δημιούργησε την κλίμακα «Ut, Re, Mi, Fa, Sol, La, Si». Ut queant laxis Resonare fibris Mira gestorum Famuli tuorum Solve polluti La bii reatum Sancte Iohannes (από τα αρχικά του ονόματος του Αγίου Ιωάννη)

Η αντικατάσταση του «Ut» από τη νότα «Do»
Οι μοναχοί και ο Ντ’Αρέτσο ενθουσιάστηκαν με το αποτέλεσμα, ωστόσο υπήρχε ενδοιασμός για το φθόγγο «Ut». Όπως έλεγε ο Ντ’Αρέτσο, δεν ηχούσε όμορφα, χαλούσε την αρμονία και ήταν δύσχρηστο. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να αντικατασταθεί το «Ut» και να καθιερωθεί η νότα «Do», η οποία προερχόταν από τη φράση «Dominus Dei», που αποτελούσε την αρχή κάθε προσευχής των μοναχών και σημαίνει «Κύριος ο Θεός».

Στη συνέχεια όμως, εντοπίστηκε ακόμη ένα πρόβλημα. Δεν θα έπρεπε να υπάρχουν νότες με το ίδιο σύμφωνο μπροστά, διότι θα δημιουργούνταν σύγχυση. Έτσι, η νότα «Si» μετονομάστηκε σε «Ti» και χρησιμοποιήθηκε για αρκετό χρονικό διάστημα, αν και σε ξένες παρτιτούρες συναντάται ακόμη….

Αληθινό περιστατικό….
05-05-2016

Πήγα τα παιδιά στην παιδική χαρά, και ήταν και διάφορα παιδιά
που παίζουν εκεί μαζί, μεταξύ των οποίων και ο Σ.
Κάποια στιγμή με φώναξε η κόρη μου και μου είπε πως χτύπησαν τον αδελφό της.
Τον βρήκα κάτω και μου είπαν πως τον χτύπησε ο Σ.  Αλλά άσχημα….
Όταν ρώτησα γιατί, μου είπαν πως τους είπε χαζούς.
Τον πήρα να τον καθαρίσω και όταν το έμαθε η μαμά του Σ.  τον φώναξε και τον ρώτησε τι έγινε.
Αυτός είπε, με είπε χαζό.
Η μαμά του του λέει  : κι εσύ τι έκανες ;
Τον πλάκωσα λέει ο μικρός…
Έτσι κάνουν ;  του λέει.
Ναι λέει ο μικρός. Κι εσύ έτσι δεν κάνεις μαζί μου ; με πλακώνεις…
Το ύφος της μαμάς… όλα τα λεφτά….!!!!!!!!

Έχετε προσέξει ότι τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς είναι λίγο … ασυνάρτητα ;

Όσο και αν προσπαθήσετε δεν βγαίνει νόημα μεταξύ των στίχων –
για να θυμηθούμε τα Κάλαντα :

Αρχιμηνιά κι Αρχιχρονιά
Ψηλή μου δεντρολιβανιά (*)
Κι αρχή καλός μας χρόνος
Εκκλησιά με τα’ άγιο θόλος (*)
Άγιος Βασίλης έρχεται
Και δε μας καταδέχεται (*)
Από την Καισαρεία
Συ είσ’ αρχόντισσα κυρία (*)
Βαστάει πένα και χαρτί
Ζαχαροκάντυο ζυμωτή (*)
Χαρτί-χαρτί και καλαμάρι
Δες και με το παλικάρι (*)

Ας δούμε λοιπόν πώς εξηγείται η ασυναρτησία … Η ιστορία μας διαδραματίζεται στο Βυζάντιο. Σε εκείνα τα χρόνια οι φτωχοί και χαμηλών στρωμάτων άνθρωποι δεν είχαν το δικαίωμα να μιλούν στους αριστοκράτες παρά μόνο σε γιορτές όπου μπορούσαν να τους απευθύνουν ευχές.

Κάποιος νεαρός λοιπόν, ταπεινής καταγωγής, ήταν ερωτευμένος με μια αρχοντοπούλα. Επειδή δεν ήταν κοινωνικά αποδεκτό να την πλησιάσει παρά μόνο σε περίοδο εορτών για να της απευθύνει ευχές, αποφάσισε ανάμεσα στα κάλαντα του Μεγάλου Βασιλείου να εντάξει και ένα ερωτικό ποίημα που είχε συνθέσει !
Αρχίζει λοιπόν και βάζει ενδιάμεσους στίχους (αυτούς με τα αστεράκια). Με αυτόν τον τρόπο και τα κάλαντα θα έλεγε ακολουθώντας τους κοινωνικούς κανόνες αλλά ταυτόχρονα θα παίνευε την καλή του … !!!

Την αποκαλεί ψηλή, σαν δεντρολιβανιά.

Επειδή φορούσε ένα από τα ψηλά τα κωνικά καπέλα με το τούλι στην κορυφή, την παρομοιάζει με Εκκλησιά με το Άγιο θόλος (θόλος εκκλησίας).

Της λέει ότι δεν τον καταδέχεται (ο Άη Βασίλης δεν έχει να κάνει!) γιατί είναι αρχόντισσα κυρία.

Τέλος κλείνει με τις γαλιφιές !!! Την λέει ζαχαροκάντυο ζυμωτή, δηλαδή φτιαγμένη από ζάχαρη (γλυκιά μου) και την παρακαλεί να του ρίξει μια ματιά.
Έτσι λοιπόν αυτά τα παράδοξα Κάλαντα πέρασαν από γενιά σε γενιά και έγιναν τα πιο διαδεδομένα σε όλο τον ελληνικό χώρο … !!!